Sandomierz: atrakcje turystyczne, zabytki, ciekawe miejsca, wąwozy, ojciec Mateusz i wszystko co warto zobaczyć w Sandomierzu

Największe atrakcje w Sandomierzu i okolicach – sprawdź co warto zobaczyć w Małym Rzymie

Sandomierz, to niewielkie jednak bardzo klimatyczne miasto. Historyczne centrum miasta o szachownicowym układzie jaki spotykany był często w średniowieczu, to od 2017 roku pomnik historii, który z całą pewnością należy do wielu miejsc w Sandomierzu które warto zwiedzić.

Główne atrakcje Sandomierza znajdziecie na terenie Starego Miasta. Dlatego sporo ciekawych miejsc odwiedzicie już podczas zwiedzania starówki.

Warto też nadmienić, że przez Sandomierz biegnie szlak św. Jakuba, który prowadzi do katedry w Santiago do Compostela w północno-zachodniej Hiszpanii, gdzie według wierzeń obecne jest ciało św. Jakuba. Dodatkowo przez Sandomierz prowadzi też szlak Cystersów, Green Velo Wschodni Szlak Rowerowy i Szlak Jagielloński. Prócz szlaków sporo jest też zabytków i obiektów sakralnych, które przyciągają do miasta sporo turystów. Dlatego jeśli chcielibyście uniknąć tłumów, warto wybrać się jesienią, wtedy jeszcze można trafić na ładną pogodą, a stricte turystyczny sezon jest już zamknięty.

Brama Opatowska i kościół św. Ducha

Brama Opatowska, to furtka do sandomierskiej starówki. Wzniesiona za panowania Kazimierza Wielkiego (druga połowa XIV wieku) broniła wraz z trzema pozostałymi bramami wjazdu do miasta. Jako jedyna ocalała do dziś. Większość turystów właśnie stąd rozpoczyna swoje zwiedzanie Sandomierza.

Gotycka budowla wzbudziła także zainteresowanie ekipy popularnego serialu Ojciec Mateusz. Główny bohater rozpoczyna wędrówkę do miasta właśnie spod Bramy Opatowskiej.

Brama ma 30 metrów wysokości i w górnej jej części znajduje się widokowy taras. Jest to więc miejsce, z którego macie okazję zobaczyć niezwykłą panoramę Sandomierza i jego okolic.

Obiekt ten cieszy się dużym zainteresowaniem wśród turystów i znawców architektury. Zwiedzanie bramy możliwe jest codziennie od kwietnia do września w godzinach 9:00 – 19:00 i od października do marca w godzinach 9:00 – 17:00.

Sandomierski rynek i kamienice – czyli ratusz, podziemia, starówka

Po tym jak nacieszycie się już widokami z tarasu Bramy Opatowskiej i zrobicie pamiątkowe zdjęcia, przejdźcie sobie ulicą Opatowską poznać Rynek tego miasta. Można o nim śmiało powiedzieć, że jest to jeden z najpiękniejszych rynków w Polsce. W jego środkowej części mieści się ratusz z XIV wieku, który jest mieszanką architektonicznych stylów. Zobaczycie tu styl gotycki, barokowy jak i renesansowy. Piękno tego budynku dopełnia stojąca obok figurka Matki Bożej oraz miejska studnia.

To na co z pewnością warto zwrócić uwagę to charakterystyczna spadzistość – Rynek w Sandomierzu jest po prostu trochę nachylony. Ale spokojnie, nie utrudni to Wam w żadnym stopniu jego zwiedzania.

Dodatkową atrakcją Rynku jest wielka kotwica, do której przymocowany jest stojący pionowo łańcuch. Obiekt ten znajduje się w zachodnio-południowej części placu w 2004 roku i symbolizuje połączenie z niebem – stąd też jego nazwa „Zakotwiczenie Nieba„.

Warto zapoznać się z tą atrakcją chociażby ze względu na różnorodność opinii jaką budzi na swój temat. Jedni uważają ją za ciekawą atrakcję, która wzbogaca architekturę rynku, inni natomiast za zbędny kawałek metalu.

Pamiętajcie, że sandomierska starówka została uznana za pomnik historii w 2017 roku i ma ona wyjątkowe znaczenie dla kultury i dziedzictwa Polski. Dodatkowo w jej okolicach z łatwością znajdziecie klimatyczne miejsca, gdzie wypijecie kawę czy spróbujecie pysznych ciast.

Pierścień w Sandomierzu i krzemień pasiasty

Ważący 80 kg pierścień z krzemieniem pasiastym, to jedna z bardziej rozpoznawalnych atrakcji tego regionu. Okolice Sandomierza, to jedyny obszar na świecie, na którym występuje krzemień pasiasty. Można zatem powiedzieć, że Sandomierz to stolica tego ciekawego surowca. Był on wykorzystywany od 1972 roku do wytwarzania biżuterii.

Ta nietypowa atrakcja znajduje się niedaleko Rynku, zatem zatrzymajcie się na chwile przy niej, by zobaczyć ten unikalny na skalę światową surowiec w postaci unikalnego pomnika.

Podziemna trasa turystyczna w Sandomierzu – poznajemy historię miasta

W jednej z kamienic w okolicach Rynku, przy niewielkiej uliczce, znajduje się wejście do średniowiecznych piwnic pod miastem. Wieki temu były one wykorzystywane jako magazyn sprzedawanych na Rynku produktów i należały do nich głownie sól, wino i śledzie.

Sieć tuneli zbudowana została na przestrzeni XIV i XV wieku. Przez Sandomierz biegły wtedy główne szlaki handlowe. Transport nie był wówczas tak mobilny jak dziś, w związku z tym rosła potrzeba magazynowania przywożonych surowców.

Korzystając z miękkiego podłoża pod placem miasta drążono głębokie tunele i w ten sposób powstawał rozbudowany labirynt korytarzy i tuneli. Podziemne piwnice oprócz funkcji magazynów kupieckich były także schronieniem dla mieszkańców, podczas gdy zbliżał się wróg.

Jedna z legend mówi, że oprócz schronienia podziemia wykorzystywane też były do unicestwienia wroga, który wabiony był do specjalnie przygotowanych tuneli, a następnie zasypywany ziemią i kamieniami. Według niektórych źródeł tunele pod miastem były tak długie, że sięgały aż do okolicznych wsi. Część z nich została jednak zasypana, gdyż stanowiły zagrożenie dla budynków stojących nad nimi.

W latach 70-tych utworzona została Podziemna Trasa Turystyczna. Trasa liczy 470 m i 34 komory występujące na różnych poziomach. Dziś wnętrza trasy udostępniane są do zwiedzania w sezonie turystycznym obejmującym miesiące od kwietnia do września codziennie w godzinach 9:00 – 19:00 oraz poza sezonem od października do marca codziennie w godzinach 9:00 – 17:00. Ostatnie wejście planowane jest zawsze najpóźniej godzinę przed zamknięciem.

Trasa nieczynna jest w święta takie jak:

• Nowy Rok
• Wielkanoc
• Wszystkich Świętych
• Wigilia Bożego Narodzenia
• Boże Narodzenie

Wzgórze Świętojakubowe i kościół św. Jakuba

Kościół św. Jakuba to obiekt sakralny wzniesiony w pierwszej połowie XIII wieku i tym samym wraz z klasztorem Dominikanów jest najstarszym zabytkiem Sandomierza. Wzgórze na którym znajduje się zabytkowa świątynia nazywane jest Wzgórzem Jakubowym, Świętojakubowym, a niekiedy Wzgórzem Staromiejskim.

Tutejszy kościół jest jednym z najstarszych kościołów wybudowanych z cegły znajdujących się na terenie Polski. Olbrzymią atrakcją zabytkowej świątyni jest najstarszy w Polsce dzwon – „Piotr”, który zawieszony tu został w średniowieczu – dokładnie w 1314 roku – i wisi do dziś. 

Drugi równie ciekawy tutejszy dzwon datowany jest na 1389 rok i jest to dzwon o nazwie „Jan”.

Aktualnie życie miasta skupione jest wokół starówki. Jednak warto wiedzieć, że początkowo centrum Sandomierza znajdowało się właśnie na Wzgórzu Jakubowym i tutaj też mieści się najstarsza część miasta, a nie na starówce. W wyniku najazdu miasta przez Tatarów, ówczesne centrum zostało zniszczone, a po odbudowie w roku 1289 centrum Sandomierza przesunęło się w stronę skarpy wiślanej.

Wąwóz królowej Jadwigi w Sandomierzu

Wąwóz Królowej Jadwigi, to najpiękniejszy wąwóz lessowy w Sandomierzu. Mieści się około 300 metrów od kościoła św. Jakuba, dlatego zaraz po zwiedzeniu świątyni warto udać się jeszcze w górę by zobaczyć tę wyjątkową osobliwość.

Wąwóz ma prawie 400 metrów długości, a wysokość jego skarp osiąga do 10 metrów. Trzeba przyznać że zniewala swoim urokiem oraz rozmiarami. Będąc w jego wnętrzu można poczuć prawdziwą potęgę przyrody. Wąwóz mieści się pomiędzy wzgórzem Świętopawelskim i Świętojańskim, powstał na skutek wieloletniego działania wody, która spływając po zboczach lessowych wypłukiwała grunt pogłębiając koryto

Według legendy Królowa Jadwiga podczas spacerów w okolicy kościoła św. Jakuba przechadzała się też często wąwozem, gubiąc podczas jednej z wędrówek swój bucik. Czas przejścia wąwozem to około 15 min.

Gdy przejdziecie już wąwóz przejdźcie jeszcze kawałek prosto, aby dojść do ulicy głównej, a następnie w lewo po około 200 m dotrzecie do Zamku sandomierskiego.

Sandomierz znany jest ze swoich wąwozów. Kolejnym tego typu obiektem jest wąwóz św. Jacka Odrowąża. Jego bieg rozpoczyna się naprzeciwko kościoła św. Jakuba. Jest on krótszy od swojego sławnego odpowiednika, jednak równie ciekawy.

Zamek królewski w Sandomierzu

Zamek królewski w Sandomierzu zbudowany został w XIV wieku przez króla Kazimierza Wielkiego na skarpie wiślanej – dziś nazywanej Wzgórzem Zamkowym. Jednak historia warowni obronnych w tym miejscu sięga jeszcze XII wieku, gdyż już wtedy budowane tu były drewniane grody, gdzie mieszkańcy szukali schronienia podczas gdy zbliżało się zagrożenie.

Murowany zamek stanął tu dopiero najeździe litewskim, które miało miejsce w 1349 roku. Niestety do dzisiaj z tej budowli przetrwały jedynie fundamenty ośmiobocznej wieży połączonych z fragmentem budynku. Obecna postać zamku, która możemy zobaczyć będąc w Sandomierzu, to efekt późniejszej odbudowy i modernizacji, która kilkukrotnie wykonywana na przestrzeni lat zaowocowała tym, że dziś obserwujemy na zamku różne style architektoniczne (gotycki, barokowy, klasycystyczny).

Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że król Kazimierz Wielki zamek w Sandomierzu odwiedził 18 razy spędzając w jego murach łącznie 25 miesięcy.

Obecnie na zamku znajduje się Muzeum Zamkowe, gdzie zobaczycie między innymi wystawę etnograficzną dawnej wsi sandomierskiej, przy licznych wystawach poznacie dzieje zamku, obejrzycie też bogatą kolekcję krzemienia pasiastego dowiadując się co nieco o tym unikatowym na światową skalę kruszcu.

Ceny biletów wstępu do Muzeum Okręgowego na zamku w Sandomierzu:

• bilet normalny: 20 zł
• bilet ulgowy: 10 zł

Katedra w Sandomierzu

Bazylika katedralna Narodzenia NMP w Sandomierzu, to kościół w stylu gotyckim, wybudowany w 1360 roku. Jednak historia świątyń duchownych według najstarszych znanych zapisków rozpoczyna się już około roku 1120 roku. Wtedy właśnie powstała tu pierwsza świątynia, najprawdopodobniej ufundowana Bolesława Krzywoustego.

Obiekt został rozbudowany w XV wieku i wzbogacony o barokową fasadę w 1670 roku. W latach 1708 – 1776 dostosowywano wnętrze do stylu barokowego, a w XIX wieku kolejny raz odnowiono.

Będąc w środku zwróćcie uwagę na przepiękne freski, są one jedną z cenniejszych rzeczy wnętrza katedry. Powstały za czasów Władysława Jagiełły dzięki właśnie jego fundacji. Warto też zwrócić uwagę na obrazy malowane przez Karola de Prevot, przedstawiające rzeź sandomierskiej ludności dokonanej przez Tatarów oraz obraz mordu rytualnego.

Dom Długosza w Sandomierzu

Zabytkowy budynek ufundowany został w 1476 roku przez Jana Długosza – kronikarza, historyka, duchownego oraz wychowawcy potomków Kazimierza Jagiellończyka. Przez lata pełnił funkcję domu dla księży mansjonarzy. Budynek znajduje się przy ulicy Jana Długosza 9 i od roku 1937 mieści się w nim Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu.

Prezentowane są tu głównie dzieła sztuki sakralnej. Będąc w środku zobaczycie typowy dla przełomu średniowiecza plan pomieszczeń i liczne wystawy.

Ucho igielne

Ciekawy zabytek Sandomierza i jednocześnie jedyna spośród istniejących kiedyś furtek w murach obronnych miasta. Miejsce nazywane jest wymiennie Uchem Igielnym, bo przypomina kształt ucha igły oraz Furtą Dominikańską, ponieważ kiedyś „szczelina” służyła do komunikowania się ze sobą dwóch klasztorów dominikańskich. Jeden znajdował się wewnątrz obronnych murów i drugi za murami.

Obiekt pełnił też funkcję ucieczki i dawał możliwość schronienia się w murach miasta, gdy przyjeżdżał wróg. Wąskie przejście uniemożliwiało przedostawanie się uzbrojonemu wrogowi.

Będąc w Sandomierzu odwiedź koniecznie to miejsce, zwłaszcza że przepięknie prezentuje się na fotografiach. Do fotografii pozują tu nie tylko turyści zwiedzający Sandomierz, ale też zakochani i nowożeńcy. Przechodząc prze Ucho Igielne dotrzesz do wąwozu świętojakubskiego, który zaprowadzi cię prosto do kościoła św. Jakuba.

My polecamy zajrzeć tu zaraz przed zachodem słońca. Wtedy zapalany jest lampion w górnej części ucha, przez co w naszej opinii właśnie wtedy można zobaczyć i poczuć prawdziwy klimat tego miejsca oraz uchwycić najpiękniejsze i nieco tajemnicze fotografie.

Winnica Dominikańska z widokiem na zamek w Sandomierzu

Sandomierski Szlak Winiarski, to z pewnością raj dla koneserów wina i enoturystyki. Jeśli tego typu turystyka kręci Was najbardziej, znajdziecie w okolicach Sandomierza jeszcze kilka winnic, które warto odwiedzić.

My natomiast skupimy się na jednej, w naszej opinii najciekawszej. I jest to Winnica Dominikańska, która według głosów krążących w Sandomierzu produkuje najlepsze wina w Polsce. Znajduje się obok kościoła św. Jakuba skąd zobaczyć można piękna panoramę, w która niezwykle malowniczo wkomponowuje się sandomierski zamek.

Dominikanie w Sandomierzu winiarstwem zajmują się od 1226 roku, czyli od momentu gdy tylko osiedlili się w tym mieście. Początkowo produkowali oni wino na użytek liturgiczny, a 12 lat po rozpoczęciu działalności Dominikanie mieli już certyfikat i pozwolenie na sprzedaż wina w całej Europie. Niedługo po tym jak zapoczątkowali swoją winiarską działalność, w ich ślady poszli też inni. Sandomierz w ciągu kilku dekad stał się wówczas prawdziwą mekką winiarstwa.

Kres winiarskiego trendu na ziemiach sandomierskich nastał w 1864 roku po Powstaniu Styczniowym. Wtedy też winnica została zamknięta ze względu na niekorzystne warunki atmosferyczne i przede wszystkim przez zniszczenia spowodowane wojną.

Winnica od 2012 roku wznowiła swoją działalność po 137 latach. Dziś możecie degustować tu prawdziwych dominikańskich win podziwiając przy tym piękno sandomierskiego krajobrazu.

Szlak Ojca Mateusza

Podczas wizyty w Sandomierzu istnieje szansa, że natkniecie się w czasie zwiedzania na ekipę filmową oraz głównych bohaterów serialu „Ojciec Mateusz". Serial realizowany jest w tym mieście od 2008 roku. Dzięki tej produkcji miasto zyskało spory rozgłos i zainteresowanie. Wiele osób pragnie zobaczyć i przespacerować się uliczkami, którymi przechadzał się słynny ksiądz detektyw – główny bohater serialu.

Jeśli zatem również jesteście fanami Ojca Mateusza koniecznie zajrzyjcie do muzeum „Świat Ojca Mateusza” obok Rynku. Zrekonstruowano tu kultowe wnętrza znane wszystkim z serialu oraz stworzono wystawę w pełni oddającą ducha serialu. Waszą uwagę z pewnością z zwrócą figury woskowe głównych bohaterów serialu. Będziecie tu mogli nabyć też ciekawe pamiątki ze świata Ojca Mateusza.

Zbrojownia Rycerska w Sandomierzu

W jednej z kamienic nieopodal Rynku w gotyckich wnętrzach mieści się bogata kolekcja Chorągwi Rycerstwa Ziemi Sandomierskiej. Warto wstąpić zwłaszcza jeśli interesujecie się historią. Zobaczycie tu szable, miecze, łuki kusze i wszystko czego używali prawdziwi rycerze do obrony swoich ziem w czasach zagrożenia. Sporą atrakcją są tu rycerze oprowadzający po wnętrzach zbrojowni, którzy opowiedzą Wam ciekawe historie oraz umożliwią przymierzenie rycerskiej garderoby.

Góry Pieprzowe

Góry Pieprzowe w Sandomierzu są nieco oddalone od centrum w którym znajdziecie największe zagęszczenie atrakcji, dlatego tę atrakcję warto zostawić sobie na koniec zwiedzania. Ale też dlatego, że Sandomierz z tego miejsca o zachodzie słońca wygląda wprost wyjątkowo. Zobaczycie stąd całe miasto i jego okolicę.

Łupki, z których zbudowane są Góry Pieprzowe powstawały 500 mln lat temu w morzu kambryjskim, a więc wraz z Górami Świętokrzyskimi, są to jedne z najstarszych gór w Polsce.

Jeśli najdzie Was ochota na dłuższy spacer po górach, z pewnością ucieszy Was fakt, że przez Góry Pieprzowe biegnie czerwony szlak turystyczny. Jednak po całodziennym zwiedzaniu miasta bardziej polecamy przysiąść na jednym ze wzniesień i zachwycić się piękna panoramą Sandomierza i okolic podczas zachodzącego słońca.

Ciekawe miejsca w okolicach Sandomierza – co warto zobaczyć?

Przyjeżdżając z wizytą do Sandomierza, warto warto zatrzymać się na nieco dłużej, by zwiedzić kilka równie ciekawych atrakcji w pobliskich okolicach.

W pierwszej kolejności polecam Wam udać się do oddalonego 30 km na południowy zachód Baranowa Sandomierskiego. Odnajdziecie tam późnorenesansowy zamek, który do złudzenia przypomina krakowską fortyfikację i dlatego też często nazywany jest jako Mały Wawel. Zamek otoczony jest całkiem spory park zamkowy, tak więc przygotujcie się tu na dłuższy spacer.

Zobacz też: Baranów Sandomierski: atrakcje turystyczne i ciekawe miejsca

Kolejny ciekawy obiekt znajduje się na zachód od Sandomierza i oddalony jest o około 40 km. Mowa oczywiście o Zamku Krzyżtopór w Ujeździe. Przed budową Wersalu był to największy obiekt pałacowy w Europie.

Zamek, a właściwie jego ruiny pochodzą z XVII wieku i trzeba przyznać, że robią piorunujące wrażenie. Wybierając się tutaj radzimy do pełna naładować aparat i przygotować największa kartę pamięci jaką tylko macie. Zdjęciom nie będzie końca!

Mapa atrakcji Sandomierza – Zobacz jak zwiedzać Sandomierz